Mô tả
Tên gọi dây thìa canh không còn quá xa lạ với nhiều người, nhất là những người ở vùng quê bởi chúng được biết đến là loại cây thảo dược có tác dụng chữa hiệu quả nhiều loại bệnh, điển hình là bệnh tiểu đường. Vậy dây thìa canh là gì? Sử dụng chúng như thế nào và tác dụng cụ thể ra sao?
# 1, Thông tin về dây thìa canh
– Tên gọi:
Dây thìa canh có tên khoa học là Gymnema Sylvestre hay dân gian còn gọi nó là dây muôi, lõa ti rừng rất quen thuộc với những bài thuốc nam.
– Đặc điểm hình thái
Thảo dược Dây thìa canh là loại thân thảo dạng dây leo, có nhựa mủ màu trắng, cao khoảng 6 – 10m. Ở bên trong thân là lỗ bì thưa, được chia thành các lóng dài khoảng 8 – 12cm, đường kính dài khoảng 3mm. Chiều dài lá khoảng 6 – 7cm, rộng khoảng 2,5 – 5cm, phiến dạng trứng ngược, hình bầu dục. Trên đầu lá có mũi nhọn, mặt dưới có các gân phụ. Những gân phụ này có cuống dài 5 – 8mm, số lượng khoảng 4 – 6 cặp. Lá sẽ bị nhăn lại nếu ở dạng khô.
Loại thảo dược này có hoa màu vàng, nhỏ. Mỗi bông rộng khoảng 12 – 15mm, cao khoảng 8mm, mọc thành xim dạng tán ở nách lá. Đài hoa có rìa lông và lông mịn, ở mặt ngoài trang không có lông, mỗi tràng phụ có 5 răng. Quả đại, có độ dài khoảng 5,5cm, rộng ở nửa phía dưới. Lông mào dài chừng 3cm, hạt dẹt. Thông thường, hoa của Dây thìa canh ra vào tháng 7 và kết quả vào tháng 8. Khi chín, quả của Dây thìa canh rơi xuống và tách làm đôi có hình dạng giống như chiếc thìa. Dân gian gọi loại cây này là dây thìa canh hay cây muôi chính vì đặc điểm này.
– Đặc điểm phân bố:
Ấn Độ là đất nước đầu tiên mà người ta tìm thấy Dây thìa canh. Từ 2000 năm trước, loại cây này đã được người Ấn Độ sử dụng để trị bệnh đặc biệt là bệnh tiểu đường. Cây này cũng được sử dụng rộng rãi nhất ở thung lũng Paltacot miền Trung Nam Ấn Độ. Ngoài ra, ở các nước khác như Trung Quốc, Indonesia, Việt Nam Dây thìa canh cũng được tìm thấy.
Năm 2006, tại một số nơi ở các tỉnh miền Bắc như Hải Dương, Hải Phòng, Ninh Bình, Thanh Hóa lần đầu tiên ở nước ta dây thìa canh được tìm thấy. TS. Trần Văn Ơn- trưởng bộ môn Thực vật – Đại học dược Hà Nội chính là người đầu tiên tìm thấy Dây thìa canh. Từ những vùng được tìm thấy đầu tiên, loại cây này hiện nay đã được quy hoạch và trồng thành vùng tại các tỉnh Nam Định, Thái Nguyên.
# 2, Thành phần hóa học
Hoạt chất có hoạt tính sinh học chính của dây thìa canh là GS4. Tên khoa học của hoạt chất này là Gymnema Sylvestre kiềm hóa ở lần thứ 4. Nó bao gồm tổ hợp nhiều hoạt chất thuộc nhóm saponin triterpenoid- acid gymnemic. Đây là chất có khả năng kích thích quá trình sản sinh tế bào Beta của tuyến tụy. Do đó làm tăng hoạt lực của insulin, tăng sản sinh insulin. Cơ thể sẽ tăng được khả năng cân bằng đường huyết nhờ vào điều này. Ngoài ra, do có cấu trúc giống đường glucose, acid gymnemic còn có tác dụng ức chế hoạt động hấp thụ đường ở đường ruột. Acid gymnemic sẽ cạnh tranh với loại đường này khi vào được đến đường ruột và làm cho thụ thể ruột được lấp đầy. Từ đó, ngăn chặn đường từ ruột vào trong máu. Acid gymnemic còn kích thích sự hoạt động của các enzym có nhiệm vụ tiêu thụ, ức chế quá trình gan tân tạo glucose vào trong máu, sử dụng đường tại các mô cơ. Vì thế mà chúng có tác dụng hạ đường huyết.
Dây thìa canh còn chứa chất peptide Gumarin bên cạnh GS4. Chất này làm cho lưỡi không thể hấp thụ được đường glucose nếu nhai và nuốt lá thìa canh tươi. Người bệnh không cảm nhận được vị đắng, vị ngọt nhờ tác dụng của Gumarin tác động lên vùng dưới đồi. Những tác dụng này bị mất khi được phơi khô hoặc nấu chín.
Trong dây thìa canh còn chứa nhiều các hoạt chất khác ngoài 2 thành phần trên như: pentatriacontane, phytin, resins, acid tartaric, d-quercitol, acid formic, anthraquinone, flavone, hentri-acontane, α và β- chlorophylls, acid butyric, lupeol,… Có thành phần hoạt chất alcaloid khi chiết dịch của loại cây này.
# 3, Tác dụng của Dây thìa canh
Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Nhiều Acid gymnemic, flavone, peptide Gumarin, anthraquinone có chứa trong dây thìa canh… có tác dụng tăng cường hoạt lực của insulin, làm tăng tiết insulin của tuyến tuỵ, ức chế hấp thu glucose ở ruột. Giúp ngăn ngừa các biến chứng của tiểu đường hiệu quả, làm hạ đường huyết.
Tác dụng giúp hạ đường huyết
Trong dây thìa canh có Acid Gymnemic hoạt động với vai trò cân bằng lượng đường trong máu, kích thích tuyến tụy tăng tiết insulin để kiểm soát. Kích thích tăng hoạt lực của Insulin, sản sinh tế bào β của tuyến tụy, giúp cơ thể tái thiết lập được khả năng cân bằng đường huyết tự nhiên, đảo ngược quá trình biến đổi thể trạng ở gan và làm giảm hoạt tính của enzym tân tạo đường trong suốt giai đoạn tăng men, tăng đường huyết, sử dụng đường ở các mô, cơ, giảm sinh đường mới tại gan. Nhờ đó, kiểm soát được đường huyết, giảm lượng đường vào máu ở mức an toàn.
Tác dụng giảm chỉ số HbA1c, ổn định đường huyết
Khả năng ổn định và duy trì đường huyết ở mức an toàn trong thời gian dài đã được chứng minh ở Dây thìa canh. Dây thìa canh được sử dụng chỉ sau 3-6 tháng trong điều trị tiểu đường, người bệnh HbA1c có chỉ số đường huyết trung bình đo được đều giảm rõ rệt và có thể duy trì ở mức độ an toàn.
Hạ lipid trong máu
Trong dây thìa canh có tinh chất gymnemic có khả năng tăng bài tiết cholesterol, LDL-c, có tác động lên chuyển hóa lipid và triglicerid ra khỏi cơ thể qua đường phân. Nguy cơ mắc các biến chứng tiểu đường như bệnh tim mạch, bệnh tai biến mạch máu não, huyết áp cao chính vì vậy cũng được đẩy lùi.
Làm mất đi cảm giác ngọt
Hoạt chất “Gurmarin” có khả năng tác động lên tế bào vị giác của lưỡi, làm người bệnh tạm thời bị mất cảm giác với vị đắng và ngọt nhưng lại không hề ảnh hưởng đến vị giác chát, chua hoặc cay khác chứa trong dây thìa canh. Các vị ngọt khác nhau của đường, các chất ngọt từ hoá học và các acid amin đều biến mất nhờ vào tác động này.
Cách dùng dây thìa canh chữa bệnh
Để hỗ trợ điều trị các biểu hiện của bệnh tiểu đường, làm giảm lipit máu, chữa lành vết thương, cải thiện hoạt động của hệ tiêu hóa nên dùng dây thìa canh… Cách dùng dây thìa canh cũng khác nhau tùy vào mục đích sử dụng. Những cách được dùng phổ biến dưới đây:
Dạng thuốc sắc:
Với cách này, bệnh nhân chỉ cần chuẩn bị dây thìa canh khô liều lượng 4 – 6g , đem sắc với khoảng 1 lít nước để uống hàng ngày. Ở dạng sắc uống, Dây thìa canh có thể giải độc và hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, có thể kết hợp với cây Nở ngày đất để tăng hiệu quả ổn định đường huyết và chữa bệnh tiểu đường. Ngoài ra cũng có tác dụng đáng kể trong việc khắc phục viêm mạch máu, các triệu chứng bệnh trĩ nhờ uống thuốc sắc này.
Nước sắc của vị thuốc này rất phù hợp để sử dụng cho nhiều đối tượng có mùi thơm, dễ uống. Tuy nhiên, chỉ dùng đúng theo liều lượng đã được chỉ định, bệnh nhân cũng nên lưu ý. Bởi có thể gây ra tác dụng phụ cho cơ thể nếu sử dụng quá nhiều.
Dạng thuốc đắp:
Bệnh nhân có thể dùng cây thìa canh nếu bị vết thương ngoài da, rắn cắn, để điều trị theo cách sau: Lấy lá dây thìa canh tươi đem về sạch, giã nát rồi đắp lên vết thương. Để mang lại hiệu quả tốt nhất nên thực hiện thường xuyên.
Dạng bột:
Điều chế lá của dây thìa canh thành dạng bột để giải độc.
Các thông tin cần biết trên đây về thảo dược dây thìa canh và cách sử dụng, đa số các loại thảo dược tự nhiên chưa được kiểm nghiệm công dụng cũng như mức độ hiệu quả chữa bệnh một cách chính xác. Do đó, bệnh nhân nên đi khám và được chỉ định điều trị khi bị có biểu hiện bất thường bằng các cách hiệu quả hơn để bảo đảm an toàn.
# 4, Những lưu ý quan trọng khi sử dụng Dây thìa canh
Thời gian sử dụng Dây thìa canh như thế nào là tốt nhất?
Sau bữa ăn khoảng 20 phút là thời gian bạn có thể sử dụng dây thìa canh tốt nhất vì lúc này một lượng đường lớn được cơ thể hấp thụ, nạp năng lượng và chuyển vào máu dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao. Bởi vậy thời gian này là tốt nhất để sử dụng dây thìa canh vì đường huyết trong máu sẽ được cây thuốc giúp ổn định.
Dây thìa canh nên sử dụng trong thời gian bao lâu?
Hiện nay, tiểu đường vẫn là một trong những bệnh chưa điều trị được khỏi dứt điểm. Các loại thuốc, kể cả thuốc từ cây Dây thìa canh được sử dụng giúp bệnh nhân ổn định đường huyết trong ngày với tác dụng tăng tiết insulin ở tuyến tụy. Do vậy, dây thìa canh nên sử dụng hàng ngày và liên tục.
+ Phát hiện 9 chất mới chữa tiểu đường trong dây thìa canh
Video Credit: KÊNH VTC14
Dây thìa canh có dùng được cho phụ nữ mang thai không?
Theo các nghiên cứu khoa học về cây dây thìa canh thì loại thảo dược này không ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, nếu bạn đang mang thai, chúng tôi vẫn khuyến cáo không nên sử dụng bất cứ loại thuốc nào kể cả Dây thìa canh để thai nhi phát triển một cách tốt nhất.
Dây thìa canh có dùng được cho phụ nữ đang cho con bú không?
Cũng tương tự với lưu ý kể trên, phụ nữ đang cho con bú vẫn an toàn khi sử dụng Dây thìa canh nhưng chỉ dùng với lượng thấp hơn. Sử dụng dây thìa canh theo định lượng hàng ngày cho phụ nữ đang cho con bú là: 25g/người/ngày.
Với những thông tin mà chúng tôi cung cấp, hy vọng bạn có được lời giải đáp rõ ràng và chính xác nhất về cây thìa canh cũng như biết cách sử dụng chúng hiệu quả trong việc điều trị bệnh.
>>> Tham khảo thêm:
